Málfræðiheiti
From Icelandic Parsed Historical Corpus (IcePaHC)
Fengið m.a. frá Höskuldi Þráinssyni (2005:709-714). Nokkur máldæmi fengin frá Jakob Jóh. Smára (1920), Eiríki Rögnvaldssyni (1990)
Erlent heiti | Íslenskt heiti | Dæmi |
---|---|---|
ablativus | sviptifall | svipta konung völdum, ræna mann heilsunni, leyna konuna því |
abstract case | óhlutstætt fall | |
accomplishment | aðgerð | |
accusativus | þolfall | |
accusativus cum infinitivo | þolfall með nafnhætti | Ég tel Jón vera skemmtilegan |
achievement | atburður | |
act-out-task | aðgerðapróf | |
addressee | sá sem talað er til | |
adjective phrase, AP | lýsingarorðsliður, LL | |
adjoin to | hengja við | |
adjunct | viðhenging | |
adverbial clause | atvikssetning | Þetta var þegar María kyssti Svein |
agent | gerandi | Jón lamdi Gunnu |
agentive | gerandi | Jón lamdi Gunnu |
agrammatism | málfræðistol | |
agreement | samræmi | |
agreement phrase | samræmisliður | |
Aktionsart | verknaðargerð | |
anaphor | bindifornafn | |
anaphoric reference | endurvísun | |
antecedent | undanfari | |
aphasia | málstol | |
apposition | viðurlag | |
appositive | hliðstæður | |
arbitrary | ótiltekinn | |
abitrary reference | ótiltekin vísun | |
argument | rökliður | |
argument structure | rökformgerð | |
aspect | horf | |
aspectual classes | verknaðarflokkar | |
aspectual verbs | horfasagnir | |
assertion | staðhæfing | |
assertive | staðhæfing | |
assign | úthluta | |
assign case | úthluta falli | |
associate of the expletive | leppfélagi, síðfrumlag, röklegt frumlag | Það hafði verið steypireyður í flóanum |
attribute | einkunn | |
attributive | hliðstæður; lýsandi | |
auxiliary verb | hjálparsögn | |
benefactive | njótandi, velgjörðaþegi | |
beneficiary | njótandi, velgjörðaþegi | |
binary branching system | tvígreiningarkerfi | |
binary X-bar system | tvígreinda X-liðakerfið | |
binding condition | bindiskilyrði | |
binding domain | bindisvið | |
binding principle | bindilögmál | |
bottom-up | neðansækinn | |
bound | bundinn | |
bridge verb | brúarsögn | |
camera angle | sjónarhorn | |
case | fall | |
case assignment | úthlutun falls | |
case government | fallstjórn | |
case marking | fallmörkun | |
causal clause | orsakarsetning | |
causative pair | orsakarpar | |
causative verb | orsakarsögn | |
causer | valdur | |
center embedding | miðleitin undirskipun | |
check | gáta, tékka | |
chunk | baggi | |
chunking | böggun | |
clause | setning, klausa | |
clause bounded | klausubundinn | |
cleft sentence | klofningssetning | |
clitic | dindill | |
cohesion | samloðun | |
coindexation, coindexing | sammörkun | |
coindexed | sammarkaður | |
coindexed with | sammarkaður við | |
comitative | fylgja (no.) | |
command | skipun | |
comment | ummæli | |
commitment | ábyrgð | |
comparative clause | samanburðarsetning | |
competence | málkunnátta, málhæfni | |
complement | fylliliður | |
complement clause | fallsetning | Ég held að Jón komi ekki |
complementary distribution | fyllidreifing | |
complementizer | tenging, tengiorð | |
complementizer phrase | tengiliður | |
complex NP constraint | hamla samsetts nafnliðar | *Víking trúi ég ekki [NP þeirri staðhæfingu [CP að Fram vinni ___]] |
complex NP shift | færsla þungra nafnliða | |
concessive clause | viðurkenningarsetning | |
concord | sambeyging, samræmi | |
conditional clause | skilyrðissetning | |
conjunction | samtenging | |
conjunctivus irrealis | óraunveruleikatengingar | |
commissives | binding (sem talgjörð) | |
consecutio temporum | tíðasamræmi | |
constituent | setningarliður | |
constituent negation | liðneitun | |
constituent-command | liðstýring | |
constraint grammar | hömlumálfræði | |
constraint | hamla | |
content (as thematic role) | innihald (sem merkingarhlutverk) | |
context-free phrase structure rules | samhengisfrjálsar liðgerðarreglur | |
contrastive dislocation | andstæðusveifla | |
control | stjórnun | |
control infinitive | stýrinafnháttur | |
control verb | stýrisögn | |
conversation analysis | samtalsgreining | |
coordinate structure constraint | hamla hliðtengdra liða | *Leppalúða hefur hann rætt við [Grýlu og ___] |
coordination | hliðskipun | |
copula | tengisögn | |
copy | eftirmynd, kópía | |
coreference | samvísun | |
coreferential | samvísandi | |
dative alternation/shift | skipti á þágufalli og fersetningarlið | |
dativus | þágufall | |
declarations | framkvæmdir, yfirlýsingar (sem talgjörðir) | |
deep parsing | djúpþáttun | |
deep structure, D-structure | djúpgerð, d-gerð | |
default case | sjálfgefið fall | |
definite | ákveðinn | |
degree adverbs | áhersluatviksorð, stigsatviksorð | |
deictic reference | bendivísun | |
deontic reading | grunnmerking háttarsagnar | |
dependency | hæði | |
derivation | afleiðsla | |
derive from | leiða af | |
descriptive reading | lýsandi merking | |
descriptive grammar | lýsandi málfræði | |
determiner phrase | ákveðniliður | |
developmental delay of binding principle B | fornafnatregða | |
direct object | beint andlag | |
directives | stýringar (sem talgjörð) | |
discourse analysis | orðræðugreining | |
discourse oriented language | samræðureglnamál | |
discourse particle | orðræðuögn | |
discourse theory | samræðufræði | |
disjoint reference | sundurvísun | |
ditransitive | tveggja andlaga sögn | |
ditransitive verb | tveggja andlaga sögn | |
direct object | beint andlag | |
direct question | bein spurning | |
dominate | vera fyrir ofan (í formgerð) | |
dual | tvítala | |
durative | dvalarmerking | |
dyadic | tvírúmur | |
triadic | þrírúmur | |
heuristic strategy | hjálparaðferð | |
echo question | bergmálsspurning | |
ECM (exceptional case marking) | afbrigðileg fallmörkun | |
effector | valdur | |
E-language | ytra mál, ytra byrði máls | |
ellipsis | brottfall | |
embedded | undirskipaður | |
empathy perspective | sjónarhorn | |
endocentric | byggður utan um höfuð | |
epistemic reading | möguleikamerking | |
eðistemic sense | möguleikamerking | |
exceptional case marking | afbrigðileg fallmörkun | |
existential constructions | tilvistarsetningar | |
existential sentence | tilvistarsetning | Það hafði verið steypireyður í flóanum |
existentials | tilvistarsetningar | Það hafði verið steypireyður í flóanum |
existential reading | tilvistarmerking | Það eru nokkrar steypireyðar í flóanum |
expectation | vænting | |
experiencer | skynjandi, reynandi | |
expletive | leppur, gervifrumlag | |
expletive middle | leppmiðmynd | |
expletive passive | leppþolmynd | |
expressives | tjáningar (sem talgjörð) | |
extended progressive aspect | útvíkkað framvinduhorf | Ég er ekki að skilja þetta |
external language (E-language) | ytra mál, ytra byrði máls | |
extraposition | fráfærsla | Galíleó hélt því fram [að jörðin snerist um sólina] |
factive emotive predicates | tilfinningaþrungnar staðreyndasagnir | |
factive verbs | staðreyndasagnir | |
fake reflexive | Hann hló sig máttlausan | |
feedback | endurgjöf | |
flow of information | upplýsingaflæði | |
focus | brennidepill | |
focus phrase | brennidepilsliður | |
free | frjáls | |
function | hlutverk, virkni | |
functional grammar | hlutverkamálfræði | |
functional projection | formliður | |
functional syntax | hlutverkasetningafræði, fúnksjónalismi | |
gapping | götun | |
generative grammar | málkunnáttufræði, reglumálfræði, málmyndunarfræði, generatíf málfræði | |
generic reading | almenn merking | Steypireyðar geta orðið 30 metra langar |
genitivus objectivus | andlagseignarfall | |
genitivus partitivus | hlutaeignarfall | |
genitivus subjectivus | frumlagseignarfall | |
genre | textategund | |
gerund | sagnarnafnorð | |
given information | gefnar upplýsingar, gamlar upplýsingar | |
goal | mark | |
global aphasia | algjört málstol | |
grammatical category | málfræðiformdeild | |
grammatical function | málfræðilegt hlutverk, málfræðilegt hlutverk | |
grammatical meaning | málfræðileg merking | |
grammatical relation | málfræðihlutverk, málfræðilegt hlutverk | |
grammatical role | málfræðihlutverk, málfræðilegt hlutverk | |
grammatical tagger | málfræðilegur markari | |
head | höfuð | |
Head Driven Phrase Structure Grammar (HPSG) | orðstýrð hlutverkamálfræði | |
head-final | með hausinn á eftir | þess vegna, jap. bókinni í |
head movement | hausfærsla | |
head movement constraint | hausfærsluhamla | |
head-initial | með hausinn á undan | vegna þess, í bókinni |
heavy NP postposing | frestun þungra nafnliða | |
heavy NP shift | frestun þungra nafnliða | |
Holmberg’s Generalization | alhæfing Holmbergs | |
homophonous | samhljóma | |
human language | mannlegt mál | |
hypercorrection | ofvöndun | |
I-language | innra mál, innra byrði máls | |
imperative | boðháttur | |
impersonal passive | ópersónuleg þolmynd | |
impersonal present participle | ópersónulegur lýsingarháttur nútíðar | |
impersonal verb | ópersónuleg sögn | |
inalienable possession | óaðskiljanleg eign | augun í mér, þakið á húsinu |
incorporate | innlima | |
incorporation | innlimun | |
increment | viðbót | |
indefinite | óákveðinn | |
indefinite subject postposing | frestun óákveðins frumlags | |
independent reference | sjálfstæð vísun | |
index | vísir | |
indirect object | óbeint andlag | Hann gaf henni bókina |
indirect question | óbein spurning, spurnaraukasetning | |
individual level predicate | varanlegur eiginleiki | |
infl(ection) position | beygingarpláss | |
infinitival relative | tilvísunarnafnháttur | |
infinitive stage | nafnháttarstig | |
inflection phrase | beygingarliður | |
information structure | upplýsingaform, upplýsingagildi | |
instrument | verkfæri | |
instrumental | verkfærisfall, tólfall | |
interactional linguistics | samskiptamálfræði | |
internal language (I-language) | innra mál, innra byrði máls | |
intonation | tónfall | |
intonational completion | tónfallslota | |
intransitive verb | áhrifslaus sögn | |
inversion | umsnúningur (andlaga) | |
I-position | beygingarpláss | |
island | eyja | |
island constraint | eyjahamla | |
it-relative | það-tilvísun | |
judgment task | matspróf | |
language technology | tungutækni | |
left adjunction | vinstri viðhenging | |
left branch condition | hamla vinstri kvists | |
left dislocation | vinstri sveifla | María, hana þekki ég ekki neitt |
left periphery | vinstri jaðar | |
lexical blocking | orðasafnshamla | |
lexical case | orðasafnsfall | |
lexical category | lesorð, inntaksorð | |
Lexical Functional Grammar (LFG) | orðstýrð hlutverkamálfræði | |
lexical meaning | orð-/lesmerking | |
lexical projection | lesliður | |
license | valda | |
locally bound | bundinn á staðnum | |
location | staður (sem merkinarhlutverk) | |
locative | staðarfall | |
logical subject | röklegt frumlag | |
long distance reflexive | langdrægt afturbeygt fornafn | |
long distance reflexivization (LDR) | langdræg afturbeyging | |
main verb | aðalsögn | |
malefactive | mótgjörðaþegi | |
manner | háttur (sem merkingarhlutverk) | |
mark | mark (sem merkingarhlutverk) | |
marked | merktur, markaður | |
matrix clause | móðursetning | |
measure | mál (sem merkingarhlutverk) | |
merge | fella saman | |
metalanguage | mál til að tala um mál, yfirmál | |
minimal projection | lágmarksvörpun | |
minimality constraint | lágmarkshamla | |
modal particle | háttarögn | |
modal verb | háttarsögn | |
modality | háttarmerking, háttalag | |
modifier | ákvæðisorð | |
monadic predicate | einrúm umsögn | |
monotransitive verb | áhrifssögn sem tekur eitt andlag | |
mood | háttur | |
morphological case | beygingarlegt fall | |
movement constraint | færsluhamla | |
multiple adjunction | fjöltenging, fjölviðhenging | |
narrative inversion | frásagnarumröðun | |
narrow scope | þröngt merkingarsvið | |
negation phrase | neitunarliður | |
negative polarity items | neikvæðnisorð | |
nominal expression | nafnliður | |
nominativus | nefnifall | |
non-overt | ósagður | |
non-referential | ekki tilvísandi | |
non-restrictive | ekki afmarkandi | |
non-specific reading | ótiltekin merking | |
noun phrase | nafnliður | |
NP-movement | nafnliðarfærsla | |
null subject | núllfrumlag | |
numeral reading | tölumerking, fjöldamerking | |
object controlled | andlagsstýrður | |
object shift | andlagsfærsla, andlagsstökk | |
obligatorily reflexive | skyldubundið afturbeygður | |
obligatorily reflexive verb | skyldubundið afturbeygð sögn | Jón missteig sig, *Jón missteig Gunnu; barma sér, skammast sín, ræskja sig |
old and new information | gamlar og nýjar upplýsingar | |
old information | gamlar upplýsingar | |
open words | fylgiorð | |
parameter | færibreyta | |
parse | þátta | |
parse tree | þáttunartré | |
parsing | þáttun | |
particle | ögn | |
particle movement | agnarfærsla | |
particle verb | agnarsögn | |
partitive reading | hlutamerking | Tvær steypireyðanna eru meira en 30 metra langar |
passive | þolmynd | Myndin var sýnd |
path | leið (sem merkinarhlutverk) | |
patient | þolandi | |
pedagogical grammar | kennslumálfræði | |
perceiver | skynjandi | |
perfect | lokið horf, núliðin tíð | |
perfective aspect | lokið horf | |
performance | málbeiting | |
performative verb | framkvæmdasögn | |
phrase structure | liðgerð | |
phrase structure rule | liðgerðarregla | |
pied piping | (rottu)smölun, lokkun | Við þennan mann hef ég aldrei talað ___ |
place | staður (sem merkingarhlutverk) | |
pluralia tantum | fleirfaldstala, fleirfaldsorð, orð sem eru aðeins til í fleirtölu | skæri, buxur |
point of view | sjónarhorn | |
postposed | sem hefur verið frestað | |
pragmatics | málnotkunarfræði, aðstæðufræði | |
predicate | umsögn | |
predicate adjective | sagnfylling sem er lýsingarorð | |
predicate logic | umsagnarökfræði | |
predicate noun | sagnfylling sem er nafnorð | |
preposition stranding | forsetninarstrand/-ströndun, forsetning skilin eftir | Þennan mann hef ég aldreið talað við ___ |
prepositional phrase | forsetningarliður | |
prepositional verb | forsetninarsögn (sögn sem tekur forsetningarlið sem fyllilið) | |
prescriptive grammar | forskriftarmálfræði | |
presuppose | setja sem forskilyrði | |
presupposition | forskilyrði | |
privot words | möndulorð | |
PRO | FOR | |
PRO-theorem | FOR-kenningin | |
probabilistic parsing | líkindaþáttun | |
processing overload | yfirálag, ofurálag á málkerfið | |
pro-drop | fornafnsfelli | |
pro-drop languages | fornafnsfellimál | |
progressive aspect | framvinduhorf, sífellt horf, dvalarhorf | |
projection | vörpun | |
pronoun | fornafn | |
pronomen reflexivum | afturbeygt fornafn | |
pronominal | fornefna | |
pronoun | fornafn | |
pseudo-passive | gerviþolmynd | |
psychologically real | sálfræðilega raunverulegur | |
punctual verb | augabragðssögn | |
purpose clause | tilgangssetning | |
purpose infinitive | tilgangsnafnháttur | |
quantifier | magnorð, kvantari | |
quantifier phrase | magnliður, kvantaraliður | |
quirky case | furðufall | |
raising | lyfting | |
raising infinitive | lyftingarnafnháttur | |
reason | ástæða (sem merkingarhlutverk) | |
recipiency | viðtaka hlustanda | |
recipient | viðtakandi | |
reciprocal pronoun | gagnverkandi fornafn | hver/hvor annar |
reference | tilvísun | |
reference grammar | málfræðihandbók | |
referential | tilvísandi | |
referential expression | vísiliður | |
reflexive pronoun | afturbeygt fornafn | sig, sér, sín |
registry | skrá, umræðuefnaskrá | |
regression hypothesis | afturhvarfskenningin | |
relative clauses | tilvísunarsetning | |
relative complementizer | tilvísunartenging | |
restrictive | afmarkandi | |
result clause | afleiðingarsetning | |
R-expression | vísiliður | |
rheme | rema | |
right dislocation | hægri sveifla | Ég ætla að koma honum á óvart, honum Aladdín |
right periphery | hægri jaðar | |
root reading | grunnmerking (háttarsagnar) | |
root sense | grunnmerkin (háttarsagnar) | |
scope | merkingarsvið, svið | |
scrambling | stokkun | |
SE-anaphors | einföld bindifornöfn | |
secondary predicate | sagnfylling með andlagi | |
selectional restriction | valhamla | |
SELF-anaphors | samsett bindifornöfn | |
self-repeat | endurtekning eigin orða | |
semantic role | merkingarhlutverk | |
semi-factive verbs | staðreyndasögn | |
sentence | setning, málsgrein | |
sentence adverb | setningaratviksorð | |
sentence negation | setningarneitun | |
sentential subject constraint | frumlagssetningarhamla | *Þetta segir Jón að [CP hvort ___ gangi eða ekki] skipti engu máli |
shallow parsing | grunnþáttun | |
shortest move constraint | hamla stystu færslu | |
simultaneous speech | e-ð sagt samtímis | |
situation type | ástandsflokkur | |
small clause | smásetning | |
source | uppspretta (sem merkinarhlutverk) | |
spec-head relationship | vensl höfuðs við ákvæðislið | |
specific reading | tiltekin merking | |
specifier | ákvæðisliður | |
specifier-head relationship (spec-head relationship) | vensl höfuðs við ákvæðislið | |
speech act | talgjörð | |
speech act theory | talgjörðafræði | |
stage directions | sviðsleiðbeiningar | |
stage level predicate | tímabundinn eiginleiki | |
state | ástand | |
statistical model | tölfræðilegt líkan | |
structural case | formgerðarfall | |
stylistic fronting | stílfærsla | |
stylistic inversion | stílfærsla | |
structure | formgerð | |
subordinating | undirskipandi | |
conjunction | undirskipandi samtenging | |
subject | frumlag | |
subject controlled | frumlagsstýrður | |
subject gap | frumlagseyða | |
subject postposing | frumlagsfrestun | |
subject-to-object raising | frumlagslyfting í andlagssæti | |
subject-prominent languages | frumlagsmál | |
subjunctive mood | viðtengingarháttur | |
subordinated | undirskipaður | |
supinum | sagnbót | |
surface structure | yfirborðsgerð | |
syncretism | samfall | |
syntactic case | setningarlegt fall | |
syntactic role | setningarhlutverk | |
tag | hali | |
tag-question | halaspurning | |
telic | sem hefur tiltekinn endapunkt | |
temporal clause | tíðarsetning | |
tense agreement | tíðasamræmi | |
tense phrase | tíðarliður | |
that-trace effect | að-sporsáhrif | |
thematic case | merkingarlega skilyrt fall, reglufall | |
theme | þema | |
theoretical grammar | kennileg málfræði | |
time (as thematic role) | tími (sem merkingarhlutverk) | |
top-down | ofansækinn | |
topic | kjarni, umræðuefni | |
topic phrase | kjarnaliður | |
topicalization | kjarnafærsla | |
topic-prominent language | umræðuefnismál | |
trace | spor | |
transformational grammar | ummyndanamálfræði | |
transition relevant place | skiptistöð | |
transitive expletive | leppsetning með áhrifssögn | |
true expletive | raunverulegur leppur | |
true factive verbs | raunverulegar staðreyndasagnir | |
truth value | sannleiksgildi | |
turn constructional unit | lotubygging | |
UG | algildismálfræði | |
unaccusative verb | þolfallsleysissögn | |
underlying structure | baklæg gerð, grunngerð | |
ungrammatical | málfræðilega rangur, ótækur | |
universal grammar | algildismálfræði | |
utterance | segð | |
V2 | sögn í öðru sæti, S2, so-2 | |
variable | breyta | |
verb particle | sagnarögn | |
verbs of believing | álitssagnir | |
verbs of saying | talsagnir | |
vocativus | ávarpsfall | |
voice | mynd | |
VP-shell | skel, sagnliðarskel | |
V-to-C | sagnfærsla í tengipláss, S-í-T | |
V-to-I | sagnfærsla í beygingarpláss, S-í-B | |
V-to-T | sagnfærsla í tíðarpláss, S-í-Tíð | |
weather expression | veðurlýsing, veðurfarssögn | rigna, hvessa, snjóa |
wide scope | vítt merkingarsvið | |
X-bar system | X-liðakerfið | |
X'-system | X-liðakerfið | |
zero-level category | grunnliður | |
zero-level predicate | órúm umsögn | |
zero-level projection | grunnliður |